Zo herken je WhatsApp fraude en dit kun je ertegen doen

Het zal voor velen geen verrassing meer zijn dat oplichters graag via WhatsApp hun praktijken uitvoeren. Criminelen maken op slimme manieren misbruik van informatie die openbaar te vinden is. Zo kan iemand je bijvoorbeeld geld terugvragen via WhatsApp. Hoe kan je WhatsApp fraude voorkomen en hoe herken je of er iets niet helemaal klopt? In dit artikel geven we je tips tegen WhatsApp fraude.

• Herkennen
• Voorkomen (checklist)
• Fraude melden

WhatsApp fraude herkennen

Je krijgt op een doodnormale dag ineens een berichtje van een vriend of familielid via WhatsApp, die uitlegt dat er een storing bij de bank is waardoor er tijdelijk geen geld overgemaakt kan worden. De persoon vraagt of jij daarom wat geld kan voorschieten. Het lijkt allemaal betrouwbaar, mede door de ingestelde profielfoto en de toon van de berichten. Maar schijn bedriegt, want in veel gevallen gaat het om een crimineel die jou op slinkse wijze geld probeert af te troggelen. Oftewel: je hebt te maken met WhatsApp fraude.

Criminelen maken in dit soort gevallen misbruik van openbare informatie over jou en je vrienden. Ze komen aan je telefoonnummer dankzij bijvoorbeeld je Marktplaats- of Facebookprofiel, waar je telefoonnummer openbaar staat. Via je Facebookprofiel zien ze wie je vrienden zijn en ze kunnen vervolgens bestaande foto’s gebruiken als profielfoto, zodat het lijkt alsof je met een bekende te maken hebt. Gelukkig zijn er eenvoudige stappen om dit soort fraude te herkennen.

#1 Er wordt gebruikgemaakt van een onbekend nummer

Om WhatsApp-berichten te versturen vanuit een bepaald telefoonnummer, moet je altijd toegang hebben tot de simkaart en het toestel waar dit nummer bij hoort. Omdat dit niet zo eenvoudig gaat, gebruiken criminelen voor jou onbekende telefoonnummers. Als ‘een bekende’ ineens contact met jou opneemt via een onbekend nummer, dan moeten meteen je alarmbellen rinkelen. Als je vraagt waarom er een onbekend nummer gebruikt word, wordt er vaak een wat onduidelijke of vage smoes gegeven (“Mijn telefoon is leeg”, “Ik zit in het buitenland en moest een ander nummer nemen”). Mensen nemen niet zomaar een nieuw telefoonnummer, dus hou dat in je achterhoofd.

Criminelen worden echter steeds geraffineerder. Er zijn ook gevallen waarbij wél het echte nummer van je vriend of vriendin gebruikt wordt. Dit is echter wel wat zeldzamer. Het is alsnog belangrijk om WhatsApp te beveiligen, bijvoorbeeld met tweestapsverificatie. Gelukkig zijn er nog meer manieren om WhatsApp-fraude te herkennen.

Bekijk ook

WhatsApp beveiligen op 6 manieren: zo doe je dat (nu ook met een passkey)

Je kunt in een paar eenvoudige stappen WhatsApp beveiligen, zodat je zo veilig mogelijk kunt chatten. Dit kan bijvoorbeeld met tweestapsverificatie en met Touch ID en Face ID. In deze tip lees je alles over WhatsApp beveiliging.

#2 Er wordt om geld gevraagd

Dergelijke criminelen zijn maar op één ding uit: geld. Als het gesprek al snel over achterstallige rekeningen of geldnood gaat, weet je dat er iets niet pluis is. Zeker als dit onderwerp niet eerder ter sprake is gekomen met deze persoon, of als een ‘bekende’ via een onbekend nummer belt.

Soms nemen criminelen ook wat meer de tijd, om sympathie te winnen bij het slachtoffer. Soms gaat het gesprek pas na een dag over geld, nadat er eerst een gewoon gesprek gevoerd is. Maar uiteindelijk gaat het vroeg of laat altijd over geld.

#3 Er zit haast bij

Een andere manier om WhatsApp fraude te herkennen is als er haast is vanuit ‘de bekende’. Denk bijvoorbeeld aan berichtjes als “Ik moet voor aanstaande donderdag mijn rekeningen betalen” of “Ik sta hier in de middle of nowhere en heb nu geld nodig om te tanken”.

#4 Alleen communiceren via WhatsApp

De laatste manier om WhatsApp-fraude te herkennen, is door de manier van communicatie. Via berichtjes met WhatsApp of iMessage is lastiger te achterhalen of je wel echt met de juiste persoon te maken hebt. Criminelen geven dan ook voorkeur aan deze manier van communicatie. Het telefoonnummer bellen heeft dan ook vaak geen zin, omdat ze niet opnemen of het gesprek wegdrukken.

Soms nemen criminelen wel de telefoon op via het nieuwe nummer. Je hoort dan bijvoorbeeld alleen maar “Hallo, met wie spreek ik?” aan de andere kant van de lijn. Het is wel de stem van ‘je vriend’ of ‘familielid’, die door een crimineel eerder is opgenomen en van een bandje wordt afgespeeld. Tot een echt inhoudelijk gesprek zal het niet komen. Ook deze situatie is zeldzaam en wordt alleen toegepast bij gerichte doelwitten.

WhatsApp fraude voorkomen

Er zijn meer dingen die je kunt doen om geen slachtoffer te worden van WhatsApp fraude. Deze zeven stappen kun je nemen:

• Nummer controleren
• Neem contact op
• Stel specifieke vragen
• Profielen afschermen
• WhatsApp-specifieke foto
• Geef geen persoonlijke info
• Blokkeer het nummer

#1 Controleer het telefoonnummer

Controleer het voor jou onbekende telefoonnummer. Je kunt het nummer bellen om te checken of diegene opneemt en of je ook echt met die persoon te maken hebt. Neemt diegene niet op, dan kun je het nummer bijvoorbeeld opzoeken via Google. Mogelijk hebben anderen het nummer gemeld op fora. Een andere manier is om het nummer te checken bij andere bekenden of zij dit nieuwe nummer ook gekregen hebben. Is dit nummer bij niemand anders bekend en neemt diegene niet op, dan weet je bijna zeker dat je met fraude te maken hebt.

#2 Probeer op een andere manier contact op te nemen

Heeft het nummer bellen geen zin, probeer dan op een andere manier contact op te nemen met die persoon. Bel bijvoorbeeld het telefoonnummer dat wel bij jou bekend is, stuur een mailtje of ga bij diegene langs (indien mogelijk). Je kunt ook de naasten van de bekende bereiken (bijvoorbeeld de partner of kinderen) om via hun te checken of ‘de bekende’ inderdaad een nieuw nummer gebruikt.

#3 Stel specifieke vragen

Om de identiteit vast te stellen van die persoon, kun je ook specifieke vragen stellen waarvan je weet dat alleen hij of zij het antwoord weet. Vraag hem of haar niet je geboortedatum te noemen, want die informatie is vaak wel te achterhalen. Stel dus alleen vragen over dingen die je nog nooit online gedeeld hebt. Denk bijvoorbeeld aan iets wat je diegene een week geleden nog verteld hebt of iets wat jullie samen gedaan hebben. Als diegene het antwoord niet weet, weet je dat er iets niet klopt.

#4 Scherm je eigen profielen af

Om te voorkomen dat iemand zich als jou voordoet, zorg er dan voor dat al je profielen voldoende afgeschermd zijn. Verberg je telefoonnummer op Marktplaats. Je kunt je nummer ook geven zodra een potentiële koper hier om vraagt, maar pas ook hier op dat je niet zomaar iedere gegadigde je nummer geeft. Neem ook op Facebook de nodige maatregelen door informatie zoals foto’s en je vriendenlijst alleen open te stellen voor je eigen Facebookvrienden. Geef dit ook door aan je vrienden, want alleen dan maak je het de criminelen extra moeilijk. In onze tip over de privacy instellingen op Facebook lees je hier meer over.

Bekijk ook

Zo voorkom je dat Facebook alles van je weet: 6 privacytips

Hoe voorkom je dat Facebook alles van je weet? Met deze 6 tips zorg je dat Facebook minder makkelijk persoonlijke informatie en interesses kan verzamelen om te gebruiken voor persoonlijke reclames. Al kun je het moeilijk helemaal ontlopen...

#5 Gebruik een WhatsApp-specifieke profielfoto

Mensen gebruiken voor Facebook, WhatsApp en andere accounts meestal dezelfde foto. Hierdoor is een foto makkelijk te achterhalen en te gebruiken voor andere accounts om de betrouwbaarheid te verhogen. Je kunt voor WhatsApp het beste een aparte foto instellen. Op deze manier weet je zeker dat iemand niet zo makkelijk namens jou contact probeert op te nemen met je vrienden. Mensen herkennen vaak snel als je een andere profielfoto gebruikt, zeker je naasten zoals ouders, broers en zussen of je beste vrienden.

Herken je dat de andere persoon een relatief oude foto gebruikt als profielfoto? Dat kan een rode vlag zijn.

#6 Geef nooit persoonlijke informatie aan een onbekend nummer

Als je op geen andere manier dan via WhatsApp contact kan maken met die persoon en het nummer niet kan verifiëren, geef dan nooit vertrouwelijke of persoonlijke informatie en maak ook zeker geen geld over. Geef nooit je eigen bankgegevens en ga ook niet in op betaalverzoekjes. Doe je dat wel, check dan het rekeningnummer en vergelijk dat met het bij jou bekende rekeningnummer. Klopt dat óók niet? Doe het dan niet.

#7 Blokkeer het nummer en waarschuw je vrienden en familie

De laatste stap om WhatsApp fraude te voorkomen is door het nummer te blokkeren en vrienden en familie te waarschuwen. Door de contactpersoon in WhatsApp te blokkeren voorkom je dat ditzelfde nummer nog eens contact met je opneemt. Waarschuw je vrienden en familie, zodat ook zij geen slachtoffer worden van deze crimineel. Een gewaarschuwd mens telt namelijk voor twee.

Bekijk ook

Mensen blokkeren in WhatsApp: zo kom je van vervelende types af

Je kunt in WhatsApp contactpersonen blokkeren, zodat die personen jou geen berichten meer sturen. In deze tip lees je hoe je contactpersonen blokkeert in WhatsApp en hoe je de blokkade weer opheft.

WhatsApp fraude melden

Ben je slachtoffer geworden van WhatsApp oplichting of identiteitsfraude? Doe dan altijd aangifte bij de politie. Op alle platformen die veel worden gebruikt, of het nu Marktplaats of WhatsApp is, zien cybercriminelen hun kans om je geld afhandig te maken. Toch durft niet iedereen aangifte te doen van WhatsApp fraude, wat wellicht te maken heeft met schaamte dat men erin is getrapt.

Vanwege het relatief lage aantal meldingen en een tekort aan rechercheurs die gespecialiseerd zijn in cybercriminaliteit, is de pakkans nu nog laag. De daders zijn lastig te traceren en opereren vaak vanuit het buitenland. Toch kan de politie dankzij nieuwe wetten steeds meer doen. Neem daarom de moeite om aangifte te doen als je te maken hebt gehad met WhatsApp oplichting! En schaam je niet om je ervaringen aan je vrienden en familie te vertellen, zodat het hen niet overkomt.

Meer WhatsApp tips? Check ons overzicht waarin we alle WhatsApp tips en gidsen op een rij zetten.

Bekijk ook

Het ultieme WhatsApp tipsoverzicht

We hebben alle WhatsApp-tips voor je op een rij gezet, van het gebruiken van WhatsApp Status tot het uitzetten van de blauwe vinkjes.